Vandaag voelt als onze laatste échte vakantiedag. We zijn van Modena naar het meer van Iseo gereden. Hier hebben we al een tijdje geleden een plek geboekt op agriturismo La Tesa, hoog boven de stad Iseo en met een prachtig vergezicht over het meer. De reis verliep voorspoeding als waren de laatste zeven kilometer (steil bergop) nogal een dingetje. Onze camper kan dat prima aan, maar we werden links en rechts ingehaald door motorrijders die de indruk wekte dat ze op een circuit aan het racen waren. Ook de wielrenners die, vaak in groepen, de afdaling naar het dal ingezet hadden, maakten de tocht naar boven voor een grote camper niet eenvoudiger. Gelukkig kwamen we zonder kleerscheuren boven en daar werden we beloond met een erg mooie camperplek. La Tesa ligt op een hoge klif met uitzicht over de stad en het meer. De tuin, waarin de campers, caravans en tenten staan is weelderig groen en super mooi onderhouden en het restaurant (met terras in de tuin) voelt gewoon luxe. We hebben onze camper weggezet en zijn lekker in de zon en aan het zwembad gaan liggen. Helaas was er voor de avond geen plek meer in het restaurant. We kozen dus voor boodschappen in Iseo. Met de e-bike zoef je eenvoudig en snel naar beneden (waarschijnlijk net iets oplettender dan de scheurende motoren en wielrenners). De weg terug is andere koek. De accu liep zienderogen leeg maar hield het wel tot boven. Een echte BBQ op een kleine wegwerpgril met vlees en vis en een lekker glas wijn, maakte de avond compleet. Morgen reizen we verder en beginnen we echt aan onze terugreis. 

We reizen steeds verder noordelijk en vandaag zijn we neergestreken in Modena in de regio Emilia Romagna. Modena is onze op en na laatste stop voordat we Italië verlaten en min of meer echt aan onze terugreis beginnen. Naast de Italiaanse wijn en de Parmezaanse kaas die uit deze regio komen, is Modena vooral óók bekend om de balsamicoazijn die hier geproduceerd wordt. Waar wijnboer alles probeert te doen om te voorkomen dat de wijn omslaat naar azijn, doen de balsamico producenten net het tegenovergestelde. Zij koken het druivenmost (dus het sap en de schillen) tot er van de oorspronkelijke massa nog maar de  helft over is. Daarna volgt eerst een proces van alcoholische fermentatie waarbij suikers worden omgezet in alcohol en koolstofdioxide. Daarna volgt de azijnfermentatie waarbij alcohol wordt omgezet in azijnzuur. De azijn rijpt vervolgens jarenlang (minimaal 12 jaar voor de traditionele variant) in een reeks vaten van verschillende houtsoorten zoals eik, kastanje, kers, moerbei en jeneverbes. Elk hout geeft een unieke smaak. Elk jaar wordt een beetje azijn uit het kleinste vat gehaald voor botteling, en de vaten worden aangevuld met azijn uit een groter vat. Dit systeem zorgt voor een geleidelijke vermenging van oude en jongere azijn. Alleen azijn die voldoet aan strenge kwaliteitsnormen mag worden gebotteld als Aceto Balsamico Tradizionale di Modena DOP. De fles heeft een kenmerkende tulpvorm en wordt verzegeld door het consortium.

Ook vandaag hebben we onze route ietwat aangepast. We zijn vanochtend naar Saturnia gereden om de warme zwavelbronnen te bekijken en te ervaren. Oorspronkelijk zouden we vervolgens overnachten aan de kust, maar omdat we de afstand naar onze volgende stop iets wilden verkorten hebben we gekozen voor een alternatief: het Chianti wijngoed van Cantenova, net onder Florence. Deze camperplaats is Gratis, mits je gebruik maakt van de wijnproeverij en het diner dat hier geserveerd wordt. Dat klonk voor ons als en prima deal!

Onze rit van vandaag werd gekenmerkt door bochtige en slechte wegen. De Strada Provinciale (in niets te vergelijken met Nederlandse provinciale wegen) waarover we reden leek eerder op een slechte veldweg met gaten. Het feit dat je voortdurend omhoog en omlaag rijdt, maakt het tot een intensieve ervaring. Als chauffeur zie je helaas niet zoveel van het prachtige Toscaanse landschap, maar het is er wel. Soms lijk je zo door een reisfolder te rijden, compleet met cipressen, kasteeltjes, en de zo kenmerkend oker gele kleur van de dorpjes hoog in de heuvels.  

Onze eerst stop was dus Saturnia. Dit kleine Toscaanse dorp is vooral bekend om zijn zwavelhoudende warmwaterbronnen waaraan en helende werking toegeschreven wordt.  De warmwaterbronnen met een constante temperatuur van ongeveer 37,5°C, trekken de bezoekers en dat doet wel weer een beetje af aan de ervaring. De verschillende plateaus van de  Cascate del Mulino, een reeks kalkstenen baden waar het warme water trapsgewijs naar beneden stroomt, worden bevolkt door toeristen. als je echt iets van de magie van deze plek wilt zien, moet je hier echt heel vroeg naartoe komen. 

De verschillende beschrijvingen van Saturnia spreken over een parkeerplaats op loopafstand van de bronnen. De eerste parkeerplaats is echer niet toegankelijk voor campers. Als je een paar honderd meter doorrijdt, kun je rechts een weg in die leidt naar een camperplaats waar je zowel kunt overnachten als parkeren. Van de camperplek loopt een pad waarover je in en kleine 10 minuten naar de cascades loopt. Saturnia heeft Etruskische en Romeinse wortels. Volgens de legende is het genoemd naar de god Saturnus, die hier vrede bracht door zijn bliksem op de aarde te werpen. Verderop in de stad, in et archeologisch park, zijn nog resten van een Romeinse weg (Via Clodia), oude stadspoorten en thermale baden uit de oudheid te zien. Deze bezienswaardigheden hebben we vandaag niet bekeken, net als de vele andere plekken die onderweg als bezienswaardig aangegeven werden. 

De abdij van Montecassino is een van de beroemdste en historisch belangrijkste kloosters van Europa. Ze werd Gesticht in 529 door Sint-Benedictus van Nursia, de grondlegger van het westerse monnikendom (Sint-Benedictus schreef hier zijn beroemde Regel van Benedictus, die de basis vormde voor het kloosterleven in het Westen). Door de eeuwen heen is de abdij, die gebouwd is op de resten van een Romeins heiligdom, meerdere keren verwoest. Soms door vijandige troepen zoals de Longobarden in de zesde eeuw en de Saracenen in de negende eeuw, soms door natuurgeweld zoals bij een zware aardbeving in 1349. De meest vernietigende verwoesting is echter van recentere datum tijdens de slag om Montecassino in 1944. Tijdens vier veldslagen tussen januari en mei 1944, probeerden de geallieerden door de Duitse verdedigingslinie (de Gustav-linie) in Italië te breken. De kern van de strijd lag rond de stad Cassino en de historische abdij van Montecassino, die strategisch op een heuvel lag. De geallieerden wilden Rome bevrijden, maar de Duitsers hadden zich ingegraven in het bergachtige terrein, wat een directe aanval moeilijk maakte. De abdij zelf werd aanvankelijk niet door Duitse troepen bezet, maar uit angst dat het als uitkijkpost werd gebruikt, bombardeerden de geallieerden het op 15 februari 1944, waarbij het eeuwenoude gebouw volledig werd verwoest. Wat de geallieerden niet wisten was dat er op dan moment honderden burgers in de abdij een veilig heenkomen voor het oorlogsgeweld zochten. De meesten van hen overleefden 15 februari 1944 niet.

Op 18 mei 1944 werd Montecassino uiteindelijk ingenomen door de Poolse troepen, waarmee de weg naar Rome werd geopend. De slag kostte tienduizenden levens en staat symbool voor de verwoestende impact van oorlog op cultureel erfgoed en menselijke offers. Vanuit de abdij zie je de Poolse oorlogsbegraafplaats liggen. Hier worden de gevallen Poolse soldaten herdacht die de gevochten hebben voor de vrijheid van Europa.

Paestum is een oude stad in Zuid-Italië, oorspronkelijk gesticht rond 600 v.Chr. door Griekse kolonisten uit Sybaris onder de naam Poseidonia, genoemd naar de god Poseidon. Rond 400 v.Chr. werd Paestum veroverd door de Lucaniërs, een Italisch (let wel: niet Italiaans, want Italië als zodanig bestond nog niet!) volk, die de stad hernoemden tot Paistos. In 273 v.Chr. namen de Romeinen de stad over en noemden haar Paestum.

Onder de Grieken en onder de Romeinen bloeide Paestum, maar vanaf de 4e eeuw n.Chr. begon Paestum te vervallen, mede door malaria en het instorten van handelsroutes. Tegen de middeleeuwen was de stad grotendeels verlaten en pas in de 18e eeuw werd Paestum herontdekt door reizigers en archeologen, die onder de indruk waren van de goed bewaarde Griekse tempels: de Tempel van Hera, de Tempel van Neptunus (Poseidon), en de Tempel van Athena. Die Tempels en de andere Griekse en Romeinse overblijfselen, trokken ons vandaag ook naar Paestum.

De drie tempels zijn de meest in het oog springende en goed bewaard gebleven resten van Paestum. De grootste van de drie, de tempel van Neptunes, werd rond 460 v Chr. Gebouwd en is een prachtig voorbeeld van Dorische architectuur. De tempel van Athena is nog iets ouder (c.a. 500 v Chr.) en combineert Dorische en Ionische elementen. De kleinste van het stel, de tempel van Hera, is nog weer iets ouder (550 v Chr.) en hoewel deze nu de Tempel van Hera genoemd wordt, is niet helemaal duidelijk aan welke god de tempel oorspronkelijk gewijd was. De Tempels hebben een Griekse oorsprong maar zijn in de eeuwen die volgende door alle veroveraars, dus ook door de Romeinen, gewoon gebruikt met hun eigen equivalenten van de Griekse goden.

De drie tempels maken indruk door hun omvang en de mate waarin details bewaard zijn gebleven. Met de drone hebben we wat luchtfoto’s kunnen maken die een goed beeld geven van de omvang van het terrein en de afmetingen van de tempels op dat terrein.
Naast de tempels geen Paestum een goed beeld van de manier waarop een Romeinse stad gebouwd en georganiseerd was. In een typische Romeinse stad waren de wegen volgens een strak rasterpatroon aangelegd. De hoofdweg die van noord naar zuid liep werd de Cardo (cardo Maximus) genoemd. Dit was vaak de straat met de meeste bedrijvigheid waar winkels en publieke gebouwen aan lagen. De Decumanus (Decumanus Maximus) liep vervolgens van oost naar west en kruiste de Cardo in het centrum van de stad op het Forum (het centrale plein). Ook Paestum volgt dit stadsplan en de wandeling voor de overblijfselen liep dan ook via deze twee hoofdaders. Om écht een indruk van Paestum te krijgen, is het goed om gebruik te maken van de gratis app Peastum & Velia, die in de appstore te vinden is. Hier staan bij alle belangrijke plekken in de stad audiofragmenten, desgewenst met verdiepende teksten als je echt geïnteresseerd bent.

Na drie dagen in de regio Apulië (Puglia) hebben we de laars van Italië vanochtend verlaten en zijn we doorgereden naar Matera in de minder bekende regio Basilicata. Wellicht rijd je hier vooral doorheen als je op weg bent van de oost- naar de westkust van Italië, maar het loont zeker de moeite om te stoppen in Matera, de stad van de grotwoningen.

De weg naar Matera toe leidt, vanaf de oostkust, vooral door redelijk desolaat gebied. Het valt ons op dat de provinciale wegen en de auto(snel)wegen omzoomd worden door een laag rotzooi. Het lijkt erop dat mensen redelijk willekeurig hun huisvuil langs de weg dumpen. Een klein onderzoekje online leert dat dit vooral te maken heeft met de inefficiënte en redelijk dure manier waarop de vuilverwerking in zuid Italië geregeld is. Dit heeft tot gevolg dat er een illegale manier van verwerken (veelal door de maffia) ontstaan is. Vuil wordt tegen lagere kosten opgehaald en vervolgens gewoon gedumpt. Dit leidt tot ophopingen van huisvuil op plekken waar je dat niet zou verwachten en het geeft de omgeving iets dystoptisch.

Iets anders dat onderweg opvalt (en ook de afgelopen dagen al opviel) is het verschil in Italiaanse weggebruikers. Ze hebben gemeen dat verkeersregels vooral als richtsnoer gezien worden, maar dat het overtreden ervan hel gewoon is. Daar aar het gaat om de snelheid van automobilisten (zeker op snelwegen) zijn er eigenlijk twee typen weggebruikers. Het ene type negeert iedere snelheidsbeperking en scheurt vervaarlijk langs onze camper om vervolgens vlak voor ons weer op de rechter weghelft te gaan rijden. Het andere type negeert de snelheidsbeperkingen eveneens, maar dan door veel te langzaam uiterst rechts te gaan rijden waardoor alle verkeer dat aan komt, in de remmen moet. Je zou het geordende rijden op Nederlandse snelwegen bijna gaan missen.

We hebben onze camper vandaag ondergebracht op Masseria del Pantaleone, een Agricultura (Landbouwbedrijf met camping of camperplaatsen) op en kleine drie kilometer van Matera. Vanuit deze camperplek kun je met en gratis shuttlebus naar de stad. We zo gemakkelijk las je bedenkt dat Matera op en nogal steile helling ligt.

Matera wordt beschouwd als een van de oudste continu bewoonde steden ter wereld. De eerste resten die gevonden zijn dateren uit het Paleoliticum en zijn meer dan 12.000 jaar oud. Vanaf het Neoliticum  (de nieuwe of jonge steentijd) dateren de eerste in de rotsen uitgehalte stabiele nederzettingen (Sassi). In deze grotwoningen leefden in de vroege 20e duizenden mensen onder erbarmelijke omstandigheden, vaak samen met hun vee. De kindersterfte was extreem hoog. In de jaren vijftig van de vorige werden ze, om hygiëne redenen, ontruimd en ontstond min of meer en spookstad. Inmiddels worden ze weer (deels) bewoond en vormen ze de belangrijkste toeristische bezienswaardigheid van de streek. De Sassie van Matera staan sinds 1993 op de Unesco werelderfgoedlijst en waren een bezoek meer dan waard. Het meest oude en authenieke deel van de stad zijn de sassi Caveoso. De wijk heeft een amfitheaterachtige vorm en biedt een indrukwekkend uitzicht op de Gravina-kloof. Hier vind je ook veel van de rotskerken die se Sassi een plek op de werelderfgoedlijst hebben bezorgd.  Met ee combinatieticket voor 8 euro hebben we drie van de meest indrukwekkende exemplaren bezocht. Net als de grotwoningen, zijn de kerken vrijwel volledig uit het zachte gesteente van de rotswanden gehakt. Later zijn er vaak gevels aan toe gevoegd. Matera telt maar liefst 157 van deze rotskerken wat gezien de totale omvang van de stad een enorm aantal is. Een deel van die kerken ligt echter niet in de stad zelf, maar aan de overkant van de Gravina kloof op de hoogvlakte van Murgia. Vanuit de stad zijn de grotten duidelijk te zien en dit landschap inspireerde meerdere filmmakers om dit bijzndere gebied als decor te gebuiken. Zo werden er zowel scenes opgenomen van The Passion of the Christ als Wonderwoman en de laatste James Bond film (No time to die).

We hebben echt genoten van ons bezoek aan de stad Matera en de Sassi. Morgen reizen we verder naar het westen en gaan we naar de kustplaats Paestrum. Hier bekijken we de archeologische sites en nemen we een extra dagje aan het strand van de middellandse zee.

Vandaag was de reisafstand met 86 kilometer relatief kort. We hadden gisterenavond al een plek gereserveerd op Agriturismo Arrangea, net buiten Lecce. Deze camperplek timmert stevig aan de weg. Recent hebben ze een prachtig zwembad in gebruik genomen (vooralsnog moet je er boven op de standplaats wel 5 euro extra voor aftikken) en wellicht ook de sanitair unit nog. Dan is de plek echt we de moeite waard. Zeker omdat je hiervandaan met de fiets in no time in Lecce staat, zonder dat je over drukke wegen hoeft te fietsen.

Lecce wordt ook wel het “Florence van het Zuiden” genoemd. Deze bijnaam dankt de stad aan haar indrukwekkende barokke architectuur, die je overal in het historische centrum terugziet. De stad kent een lange geschiedenis. Oorspronkelijk was Lecce een nederzetting van de Messapiërs, een oud volk dat hier, net als in Ostuni,  al vóór de Romeinen leefde. In de 3e eeuw v.Chr. werd Lecce veroverd door de Romeinen en kreeg het de naam Lupiae. Uit deze tijd zijn nog resten van een amfitheater en een theater te zien op het centrale Piazza Sant’Oronzo. Maast dit theater worden op dit moment opnieuw Romeinse resten blootgelegd. Het lijkt erop dat de bodem in het centrum nog veel schatten bevat. 

Na de val van het Romeinse Rijk werd Lecce onderdeel van het Byzantijnse Rijk en later van het Normandische koninkrijk. In de 17e eeuw beleefde de stad haar artistieke hoogtepunt onder het bewind van het Koninkrijk Napels. Toen ontstonden de vele barokke kerken en paleizen die Lecce ook vandaag de dag nog zo uniek maken.

Wat Lecce extra bijzonder maakt, is het gebruik van Pietra Leccese, een zachte, goudkleurige kalksteen die zich uitstekend leent voor verfijnde decoraties. Hiermee zijn onder andere de prachtige Basilica di Santa Croce en de kathedraal op het Piazza del Duomo gebouwd. Deze laatste Piazza maakt overigens echt indruk. Het plein is slechts vanaf één plek te bereiken. In vroegre tijden zat er zelfs een poort in die 's nachts dicht ging. De Duomo, het seminarie en het bisschoppelijk paleis waren dan volledig afgesloten va de buitenwereld en vormden en stad op zich. Wij bekeken de dom, het paleis en drie andere kerken verspreid over de stad. Ook bezochten we het kasteel van Karel de vijfde dat aan de rand van get oude centrum ligt. Lecce is zeker en bezoek waard, maar de vergelijking met Florence gaat wat ons betreft, ondanks de vele barokke gebouwen, niet op. 

Ons reisdoel vandaag was Ostuni. in de regio Apulië diep in Zuid-Italië. De stad ligt op een heuvel, ongeveer acht kilometer van de Adriatische kust, en is al van verre zichtbaar dankzij haar karakteristieke witte gebouwen. Deze witte kleur leverde haar de bijnaam La Città Bianca op. De ontwikkeling van Ostuni begint al  in de tijd van de Messapiërs, een oud volk dat in Apulië leefde vóór de Romeinse overheersing. In de Romeinse tijd speelde Ostuni een bescheiden maar strategisch rol in de regio Apulië. Na de verwoesting door Hannibal tijdens de Punische Oorlogen werd de stad herbouwd door de Romeinen. Hoewel Ostuni dus geen grote Romeinse stad was zoals Brindisi of Taranto, maakte ze deel uit van het netwerk van nederzettingen die de Romeinen in Zuid-Italië vestigden om hun controle over het gebied te versterken. Ostuni lag dicht bij de Via Traiana, een belangrijke Romeinse weg die Brindisi verbond met Benevento en profiteerde daarom van de handel die nou eenmaal langs deze belangrijke doorgaande route gedreven werd. Tijdens de middeleeuwen groeide Ostuni uit tot een belangrijk centrum, mede dankzij haar strategische ligging. In de 15e eeuw werd de stad versterkt met stadsmuren en torens om zich te beschermen tegen aanvallen van piraten en andere vijanden. De witgekalkte huizen dienden oorspronkelijk om het zonlicht te reflecteren en de smalle straatjes te verlichten. Tegenwoordig is het wit vooral een toeristische trekpleister, en inwoners zijn verplicht hun huizen regelmatig opnieuw te kalken.

Tegen half zeven, iets vroeger dan gepland, voer de veerboot de haven van Bari binnen en iets na zevenen hadden we alweer vaste grond onder de voeten (nou ja, eigenlijk onder de wielen). Onze overnachtingsplaats van vandaag lag dertig kilometer verderop in Ruvo di Puglia. De weg ernaartoe bestaan vrijwel volledig uit provinciale wegen dus we waren met een kleine drie kwartier dwars door Bari en op onze plek van bestemming. In Ruvo liggen twee camperplaatsen die volgens de website beiden onder dezelfde organisatie vallen. We moesten ter plekke een nummer bellem om een toegangscode voor de poort te ontvangen. De weinig vriendelijke Italiaan aan de andere kant van de lijn sprak geen woord Engels, Duits of Frans. Hij wist ons wel duidelijk te maken dat de code 555 was. Probleem was alleen dat er voer nummers nodig waren op het kastje. We kregen hem dat niet duidelijk gemaakt. Gelukkig stopte er een vriendelijke landgenoot van hem die klaarblijelijk wist wie wij aan de ander kant van de lijn hadden. Probleem opgelost: wij stonden bij de verkeerde camperplaats. Onze 'redder in nood wees ons de weg en al snel stonden we wél op de juiste plek. Morgen reizen we verder naar Ostuni, de witte stad. 

we waren een kleine twintig jaar geleden voor het eerst in Dubrovnik. Een paar jaar later deden we de stad nog eens kort aan. De situatie anno 2025 is in niets mer met die tijd te vergelijken. De stad kent dezelfde problemen die steden als Amsterdam, Venetië, Rome en Barcelona ook kennen. Toeristen overlopen de stad en zeker als er (zoals vandaag) een cruiseschip aanlegt, is de situatie ronduit onaangenaam. Daarnaast kost werkelijk alles dat de stad een bezoek waard maakt, inmiddels een vermogen. Een voorbeeldje: een wandeling over de stadsomwalling, zonder dat daar nog iets bij hoort, kost voor een volwassenen veertig euro!!!!! met uitzondering van de (meeste) kerken geldt deze situatie voor vrijwel alles dat in Dubrovnik te doen of te zien is. 

Omdat we de laatste keren dat we de stad bezochten nog niet met de kabelbaan naar het in de bergketen boven de stad gelegen fort waren geweest, hebben we de kabelbaan er naartoe dit keer wel genomen. We kozen voor de optie om een enkele reis te nemen (17 euro p.p.). De retourrit was met dertig euro wel erg prijzig en de wandeling naar beneden toe leek ons wel leuk. Je neemt deze kabelbaan om boven mooie plaatjes van de stad te kunnen maken en te genieten, maar wat schetst onze verbazing: de mooie plekjes zijn zorgvuldig zo volgezet met parasols of ander horeca gerij dat er maar één mooie plek over blijft. Om hier en foto te mogen maken, moet je damn wel betalen. Mensen die wel kozen voor de retouroptie moeten zich nogal bedrogen hebben gevoeld. 

Wil je écht genieten van het uitzicht over de stad, dan is de wandeling naar beneden net een aanrader. Een pad met kiezel en stenen (goed schoeisel is dus wel nodig) leidt kronkelend naar beneden en zorg op ieder niveau dat je passeert mooie vergezichten over Dubrovnik. Helemaal voor niks! (zie de foto bovenaan de blog van deze dag) In algemene zin is onze tip dus: vermijd deze stad voorlopig. De drukte en de hoge prijzen, doen af aan de mooie oude steegjes en gebouwen. Mocht je er toch terecht komen, kies dan je eigen pad langs de betaalde attracties en zoek wat mer de omgeving op. Die is namelijk minstens zeker zo mooi. 

Een absoluut hoogtepunt in culinair opzicht zijn in Kroatië de aan het spit gegrilde speenvarkens. Vanavond stonden die op het menu van het restaurant op de camping en de gehele middag verspreidde de gril waar de dieren boven ronddraaiden al een heerlijke geur. Het bakken van zo'n speenvarken is een heel werk. Als het vlees mals op tafelmoet komen, is het zaak om het voortdurend in de smeren met een mengsel waarvan het hoofdbestanddeel bier is. Wij hebben ons deze lekkernij in ieder geval goed laten smaken. Morgen reizen we verder naar onze laatste stop in Kroatië, Dubrovnik!

Na twee dagen aan de kust stond vandaag weer een wat meer activiteit gepland. We wilden een hike langs de Zavratnica kloof doen. Dit is een zeetong die een behoorlijk stuk landinwaarts reikt en daarmee veel weg heeft van de Scandinavische fjorden. De kloof staat te boek als een van de best bewaarde geheimen van Kroatië en deed zijn naam eer aan. Vanuit de route die we met de camper reden, was er geen manier om (verantwoord) bij de kloof in de buurt te komen. De Jadranska Magistrala, de D8 die als slingerende weg langs de kust voert, is weliswaar prachtig om te rijden, maar de weggetjes die verder naar de kust (en dus naar beneden) voeren zijn smal en voor een camper niet te doen. We hebben dus genoten van de heerlijke vergezichten en zijn verder gereden naar onze tweede bestemming van vandaag: het nationale Park Velebit. 

Vandaag hebben we Hongarije verlaten en zijn we doorgereden naar Kroatië. De rit voerde opnieuw vooral door een landelijk gebied dat echt dunbevolkt is. Hongarije kent, in vergelijking met Nederland, een relatief lage bevolkingsdichtheid. Het aantal inwoners per vierkante kilometer ligt in Nederland op 523. In Hongarije zijn dat er slechts 104 en in Kroatië blijft dit aantal steken op 72. Het landschap werd onderweg werd dan ook gedomineerd door uitgestrekte landerijen, bossen en (hele) kleine dorpjes. De doorgaande wegen slingeren door dit landschap en met de camper betekende dit dat je soms geduldig moet zijn. Als er een vrachtwagen of tractor voor je rijdt, kun je kilometers lang niet inhalen en dan schiet het dus niet echt op. Volgens onze planning zouden we vandaag naar Samobor in het Noorden van Kroatië reizen. Daar wilden we gaan hiken in Pirode  Zumberak, een bergachtig natuurgebied. De weersomstandigheden in de bergen waren echter minder dan verwacht, dus kozen we ervoor om Zagreb aan onze reis toe te voegen. Met wat minder weer kun je immers in een stad beter uit de voeten dan in de natuur. 
We vonden een camperplaats op 13 kilometer van het centrum. Val-Travel Mini Camp wordt gerund door een Kroatisch-Nederlands gezin en ligt tussen de heuvels die om Zagreb heen liggen. Vanuit de camperplek namen we het openbaar vervoer naar de stad. De reis met bus en tram van ongeveer een uur kostte €3,20 retour per persoon. Daar kan het OV in Nederland nog eens een voorbeeld aan nemen!

Zagreb, de hoofdstad van Kroatië, kent een rijke en veelzijdige geschiedenis die teruggaat tot de middeleeuwen. De naam "Zagreb" werd voor het eerst genoemd in 1094, toen de Hongaarse koning Ladislaus de Heilige een bisdom stichtte op de heuvel Kaptol. 

In 1242 verleende de Hongaarse koning Béla IV Zagreb een "Gouden Bul", waarmee de stad autonomie kreeg en het recht om markten en jaarmarkten te houden. Dit was een belangrijke stap in de ontwikkeling van Zagreb als economisch centrum, vooral na de verwoestingen door de Mongoolse invasie. Tijdens de eeuwen daarna groeide Zagreb gestaag en werd het een belangrijk cultureel en bestuurlijk centrum. Na de val van het Oostenrijks-Hongaarse Rijk in 1918 werd in Zagreb de Staat van Slovenen, Kroaten en Serven uitgeroepen, een kortstondige politieke entiteit die later opging in het Koninkrijk Joegoslavië.

In de Tweede Wereldoorlog werd Zagreb het centrum van de Onafhankelijke Staat Kroatië, een fascistische marionettenstaat onder invloed van nazi-Duitsland en Italië. Na de oorlog, in 1945, werd de stad bevrijd door de partizanen en opgenomen in de Socialistische Federale Republiek Joegoslavië. Een belangrijk moment in de moderne geschiedenis van Zagreb was op 25 juni 1991, toen het Kroatische parlement in Zagreb de onafhankelijkheid van Joegoslavië uitriep. Dit leidde tot de Kroatische Onafhankelijkheidsoorlog.

Vandaag de dag is Zagreb een levendige en moderne stad die op het moment van ons bezoek echter vooral gedomineerd werd door hijskranen en bouwputten, óók in het historische centrum, bestaande uit Kaptol en Gradec. Er wordt gewerkt aan de restauratie van de verschillende monumenten en van de kathedraal zijn zelfs de torenspitsen verwijderd (ook die worden klaarblijkelijk gerenoveerd).

Wij hebben dit keer vooral door de stad gewandeld, foto's gemaakt en wat gewinkeld. het was dus een rustige en ontspannen dag. Het hiken moet naar wachten tot een ander moment:)

Na de stedentrip ervaring in Budapest, staan vandaag en morgen in het teken van uitrusten en ontspannen. We zijn vanochtend van in de richting van het Balatonmeer gereden. Online hebben we contact gehad met de eigenaresse van B&B Camperparking in Szantod aan de zuidelijke over van het meer. De reis van Budapest naar Szantod was, zeker afgemeten aan de afgelopen week, kort. Na anderhalf uur draaiden we de camperplek op waar we hartelijk werden ontvangen. B&B camperparking is een eenvoudige camperplek voor 8 campers, die van alle gemakken voorzien is. De eigenaresse en haar man zijn heel gastvriendelijk en helpen waar ze kunnen. Het Balatonmeer ligt op en paar minuten lopen. Na een fietstochtje in de omgeving hebben we de middag aan het meer doorgebracht. De afgelopen dagen leek het weer om te gaan slaan en vandaag was dat voor het erst ook echt merkbaar. Er was meer bewolking en het leek te gaan regenen. Dat gebeurde vandaag nog niet, maar de voorspellingen voor vannacht en morgen overdag zijn alles behalve rooskleurig. We hebben de camper vanavond dus in ieder geval reis klaar gemaakt. Mocht het weer morgen echt te slecht zijn, dan reizen we eerder dan gepland verder door naar het zuiden.

Als je door de Joodse wijk wandelt, kun je niet om de indrukwekkende Grote Synagoge aan de Dohánystraat heen. Het gekke is dat je dit enorme gebouw vaak zonder het te weten passeert, Het plein eromheen is omzoomd met hoge bomen die het zicht op de voorgevel van de synagoge enigszins wegnemen. Toch maakt het gebouw ook van buiten door de unieke combinatie van stijlen al indruk. 

De Grote Synagoge is de grootste van Europa en de op één na grootste ter wereld (de grootste synagoge ter wereld is de Tempel Emanu-El in New York City). Ze biedt plaats aan ongeveer 3.000 mensen en werd gebouwd tussen 1854 en 1859 naar een ontwerp van de Weense architect Ludwig Förster. De stijl is Moors, met invloeden uit Babylonische, Assyrische, Egyptische en Turkse architectuur. In die zin doet het bouwwerk, zeker van de buitenkant, denken aan gebouwen in Andalusië in Spanje (bijvoorbeeld de Mezquita in Cordoba).

De synagoge staat in het hart van de voormalige Joodse wijk van Boedapest, waar al sinds de 14e eeuw Joden woonden. In de 19e eeuw groeide de Joodse gemeenschap sterk, wat leidde tot de bouw van deze grote tempel. Het gebouw weerspiegelt de neologe stroming binnen het Jodendom, die een meer liberale benadering van religie combineert met respect voor traditie.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de synagoge zwaar beschadigd. De nazi-gezinde Arrow Cross-partij gebruikte het gebouw als hoofdkwartier, en het werd zelfs tijdelijk als stal gebruikt. De omgeving werd het centrum van het getto van Boedapest, waar duizenden Joden onder erbarmelijke omstandigheden leefden. Hoewel er nagenoeg geen Joden uit het getto gedeporteerd werden, overleefden bijna 3000 bewoners de verschrikkingen binnen het ommuurde getto niet. Bij gebrek aan begraafplaatsen werden veel van deze mensen in massagraven gelegd, in de tuinen van de Synagoge. Het is dan ook niet vreemd dat deze tuinen en de omgeving van de synagoge verschillende beelden en andere objecten bevatten die als gedenkteken herinneren aan deze zwarte pagina van geschiedenis van de Joden in Hongarije. Het Holocaustmonument in de vorm van een metalen treurwilg met namen van slachtoffers op de bladeren, is in die zin een indrukwekkend voorbeeld van het herinneren en het herdenken. 

We deden vandaag een begeleide rondleiding door de synagoge en de omgeving ervan. Daarna bezochten we de tentoonstelling over het Getto van Budapest in de kelder van de synagoge. Op deze plek wil ik toch een opmerking maken over onze eigen perceptie. Het getto van Budapest was een ommuurde afgesloten omgeving waar de bewoners niet uit konden. Voedsel, brandstof, schoon water en andere eerste levensbehoeften kwamen het getto niet in, waardoor mensen stierven van de honger, ziektes, onderkoeling en andere ontberingen. Het is voor ons onbegrijpelijk dat een volk dat deze geschiedenis heeft, hetzelfde patroon nu herhaalt in Gaza maar nu niet meer als slachtoffer, maar als dader. Het toont aan hoe hardleers de mensheid is........

Bokod is  een onderschat pareltje in west Hongarije. Op het eerste gezicht is het een rustige, landelijke gemeenschap, maar dan wel met een verrassende en unieke trekpleister: het drijvende dorp op het Bokodmeer. Een bijzondere plek, waar houten huisjes op steigers boven het water lijken te zweven. Het feit dat de huisjes daadwerkelijk bewoond worden, geeft het bezoeken van deze mooie plek iets voyeuristisch. Je kijkt immers bijna bij de bewoners naar binnen als je erg dicht bij komt. Wij kozen, mede om die reden, voor een plekje iets verderop en maakte foto's met de drone. Daarna zijn we toch even iets verder gelopen. Op de kaart hadden we gezien dat er in een van de huisjes een café lag en dat bleek te kloppen. Midden tussen uitgestalde gereedschappen, drankflessen en andere rommel, ontving de eigenaar ons gastvrij. We dronken een kop koffie op een vlonder achter het huis en genoten van het uitzicht over het meer van Bokod. Toen we wilden betalen, wees de eigenaar op een glazen pot. Er was geen prijs voor de koffie. de vrije gave in die pot was voldoende. We 'rekenden af' en gingen terug naar onze camper. Die hadden we, om parkeerproblemen te voorkomen, in het dorp zelf geparkeerd. De wandeling van twee kilometer was in de vroege ochtendzon. zeker geen straf. 

Kijk voor een videoimpressie van Bokod op de volgende link: https://youtu.be/1fPlqHh8evY 

Vanuit Linz zijn we vandaag verder gereden naar onze eerste stop in Hongarije  en dat is meteen een verborgen schat. Gelegen aan de voet van het Löver gebergte ligt Sopron, een van de oudste en meest sfeervolle steden van Hongarije.

Ook Sopron heeft een Romeins verleden. De resten van Scrabantia, zoals de stad toen heette zijn vooral nog zichtbaar in delen van de stadsmuur. Een wandeling rondom die muren vertelt het verhaal van de stad vanaf de Romeinse bezetting. In de kelders van het gebouw van de toeristische informatie hebben we de resten van het Romeinse Forum bekeken.  Dit antieke marktplein heeft veel weg van het forum in Pompeii, al zijn de afmetingen vele malen kleiner. Door de stad heen zijn goed geconserveerde romeinse resten te zien. Daarnaast is het oude centrum bezaaid met  barokke koopmanshuizen en paleizen die duiden op de bloeitijd in de zeventiende en achttiende eeuw, toen de handel hoogtij vierde. Wat we erg mooi vonden is dat deze huizen door de jaren heen weliswaar gemoderniseerd zijn, maar dat steeds authentieke elementen bewust uit het nieuwe pleisterwerk te voorschijn komen.

De nabijheid van de Oostenrijkse grens heeft door de eeuwen heen een belangrijke rol gespeeld. In 1921 spraken de bewoners van de stad zich echter uit vóór Hongarije en niet voor Oostenrijk. Sindsdien draagt de stad met trots de naam “de meest trouwe stad”.

Het hart van Sopron is natuurlijk de  oude binnenstad, een wirwar van geplaveide straatjes, kleurrijke gevels en verborgen binnenplaatsen. Op het centrale Fő tér (Hoofdplein) vind je het statige stadhuis, het Storno-huis en de sierlijke Heilige Drie-eenheidszuil, opgericht na de pestepidemie van 1701.

Dé blikvanger van de stad is de Brandtoren (Tűztorony), gebouwd op Romeinse fundamenten. Deze toren diende eeuwenlang als uitkijkpost en symbool van waakzaamheid. Na het beklimmen van de 200 treden werden we beloond met een panoramisch uitzicht over de stad dat zeker loonde. 

Net als Linz is Sopron voor veel reizigers niet meer dan een naam op de borden langs de snelweg. De stad is echter zeker een bezoek waard, zeker voor mensen die van geschiedenis en oude architectuur houden. Wel even een waarschuwing. Wij waren er vandaag (op maandag) en dan zijn de meeste musea dicht. de stad heeft ook zonder die musea veel te bieden, maar mét geopende deuren neemt de toeristische waarde alleen maar toe!

Op deze derde reisdag hebben we Duitsland verlaten en zijn we, de Donau volgend, uitgekomen in Linz in Oostenrijk. De stad begon ooit, onder de naam Lentia, als een Romeinde nederzetting en was later door de strategische ligging aan de Donau een belangrijke handels- en bestuursplaats in het Heilige Roomse Rijk. In de 15^e eeuw bereikt de stad haar hoogtepunt toen ze Onder keizer Frederik III van Habsburg  residentiestad werd. Hierdoor werd Linz (zij het maar voor korte tijd) het centrum van het Habsburgse rijk.

De beroemde wiskundige Johannes Kepler werkte tussen 1612 en 1626 in Linz. Hier formuleerde hij zijn derde wet van de planeetbewegingen. Zijn naam leeft voort in de Johannes Kepler Universiteit, een van de belangrijkste onderwijsinstellingen van de stad 

Vandaag staat onze camper in Aschaffenburg, aan de schilderachtige oevers van de Main, Het is een charmante stad die vaak liefkozend het “Bayerisch Nizza” genoemd vanwege het milde klimaat en mediterrane sfeer. Tegelijkertijd is Aschaffenburg óók een stad met koninklijke allure. Het pronkstuk van Aschaffenburg is zonder twijfel Schloss Johannisburg,  een imposant renaissancekasteel dat hoog boven de rivier de Main uittorent. Het werd gebouwd tussen 1605 en 1614 en diende als zomerresidentie van de prins-bisschoppen van Mainz. we hebben een wandeling gemaakt door de paleistuinen en het slot van buiten bekeken. Voor en rondleiding was de tijd helaas te kort.