Onze eerste stop op weg naar het zuiden is de West Franse Kustplaats Honfleur. Eigenlijk was dit niet de bedoeling. Onze reis zou via Leuven naar Atrecht (het Noord Franse Arras) gaan, maar de weersomstandigheden waren zo slecht dat we besloten om het eerste deel van onze reis aan te passen. We reden ruim 600 kilometer en kwamen dus uit in Honfleur. Deze stad ligt in de regio Calvados in het hart van Normandië. Vanuit het noorden gezien ligt de stad aan de imposante pond Normandie, een brug over de monding va de Seine die twee delen van het vaste land met elkaar verbindt. De stad is gebouwd rondom en oude havenkom waaraan vandaag de dag talloze restaurants liggen. Hoewel de regio rondom Honfleur al in de Romeinse tijd bevolkt moet zijn geweest, duurt het tot de middeleeuwen voordat de stad voor het eerst officieel genoemd wordt. In die tijd was Honfleur en belangrijke haven waar goederen verscheept werden met als bestemming Engeland. De strategische ligging aan de monding van de Seine zorgde ervoor dat de stad versterkt werd. Honfleur bewaakte zo de toegang tot de enige waterweg die rechtstreeks naar het hart van Frankrijk voerde: Parijs! Die strategische ligging kwam goed tot uiting in de honderdjarige oorlog, toen de stad opnieuw versterkt werd. Dit kon echter niet vermijden dat de Engelsen de stad in 1357 en 1419 toch innamen.

Na de honderdjarige oorlog bleef Honfleur van belang door de scheepsbouw en (later) de visserij. Een wandeling door de stad leert nu vooral dat de oude, middeleeuwse gebouwen goed bewaard zijn gebleven, maar dat de hedendaagse kunst minstens even belangrijk is. De ene na de andere kunstgalerij schreeuwt bijna om de aandacht van de toeristen die de stad vooral in de zomer bevolken. Voor ons was deze eerste overnachtingsplaats een onverwacht cadeautje op een verder vooral regenachtige eerste vakantiedag.

Na twee dagen rust aan de west Franse oceaankust, zijn we vanochtend vertrokken richting Blaye in het departement Gironde. We kwamen uiteindelijk terecht op een camperplaats net boven de stad bij het Chateau van de markies van Vauban. Dit chateau is een van de vele wijndomeinen in dit gebied. We stonden hier voor het luttele bedrag van tien euro midden in de wijnvelden. Het chateau zelf doet vandaag de dag dienst als restaurant en winkel voor de lokale wijnen.

De middag hebben we vooral doorgebracht in en om de citadel van Blaye. Dit enorme vestingwerk van meer dan 38 hectare ligt tegen de rand van het stadje en diende vanaf de zeventiende eeuw, samen met twee andere bolwerken op respectievelijk een eiland in de rivier de Gironde en aan de overkant van de rivier de Gironde, ter verdediging van de waterweg naar de stad Bordeaux. De citadel werd gebouwd onder verantwoordelijkheid van de markies van Vauban, die een van de grootste bouwmeesters en technici van zijn tijd was. De citadel bestaat uit meerdere gordels van bebouwing, doorsnelden door diepe droge grachten. Vauban bouwde voort op eerdere bebouwing uit de zesde en zevende eeuw en creëerde zo een vesting die noch van het water, noch vanaf het land in te nemen was. De kanonnen, die in die tijd al een bereik van ongeveer drie kilometer hadden, bestreken bijna de volledige breedte van de rivier (c.a. 3,5 km.). Samen met de beide andere bolwerken was dit een effectieve manier om de stad Bordeaux te behoeden voor aanvallen vanaf het water.

Binnen de citadel kun je heerlijk wandelen. De oude gebouwen zijn deels weer in gebruik genomen als restaurant, café of winkel en borden aan de muren vertellen het verhaal van de citadel en de stad.

Na de wandeling door de citadel en de stad, wachtte op de camperplaats een kleine verrassing. De eigenaren van het chateau houden iedere dag om 17.30 een wijnproeverij, waarbij ze niet alleen over de wijnen, maar ook over de geschiedenis van de streek en de toeristische mogelijkheden vertellen. Mijn Frans is meer dan matig, maar toch heb ik het verhaal redelijk kunnen volgen.

De achtste dag van onze reis brengt ons naar een van de hoogtepunten van deze reis. Verleden jaar stond Bilbao al op ons lijstje van te bezoeken steden, maar helaas kwam dat er niet van. Dit jaar wagen we dus opnieuw een poging. Onze camper staat hoog boven de stad bij het Bilbao Hostel. we hebben deze plek gekozen, omdat je gebruik kunt maken van alle faciliteiten van het hostel, dus ook van het ontbijt. Lekker even twee dagen luxe. Deze camperplaats hebben we al een tijdje geleden geboekt, maar toen we gisteren belden voor de bevestiging van de boeking, bleek men daar niets meer van te weten. Na wat gekibbel over en weer bleek dat de plaats bij het hostel, dezelfde website heeft als de iets hogerop gelegen camperplaats Kobetamendi. Dáár hadden wij inderdaad niet geboekt. Uiteindelijk wist men bij de receptie gelukkig wel van onze boeking. 

Op de ochtend van onze tweede dag in Bilbao regende het aanvankelijk. De ligging aan de noordkust van Spanje maakt deze stad gevoelig voor de lagedrukgebieden en buien die in de golf van Biskaje ontstaan. Gelukkig klaarde het snel op, waardoor de fietstocht die we gepland hadden gewoon door kon gaan. Voordat we aan de fietstocht begonnen, hebben we in de overdekte markt van de stad genoten van de typische Noord Spaanse Pincho's. Dit zijn kleine stukken brood met de meest uiteenlopende toppings.  Met deze hapjes als bodem, was het goed fietsen. Zoals we in het verleden al vaker gedaan hebben, gingen we fietsen met Baja Bikes, een organisatie die in veel Europese steden begeleide fietstochten aanbiedt. In ons geval natuurlijk met Nederlandstalige gids.

We hebben de stad van een ietwat andere kant gezien. Zo bekeken we de bekende bezienswaardigheden als de Zubizuri brug van  Calatrava, maar fietsten we ook over een trendy oud fabrieksterrein waar de komende jaren een mondaine wijk zal verrijzen. Het voordeel van fietsen met een gids zijn  de achtergrondverhalen die een stad écht laten leven. We hebben het Gugenheim Museum helaas niet bezocht tijdens deze trip, maar we hebben het van de buitenkant wel zo'n beetje vanuit ieder denkbaar perspectief kunnen bekijken. Interessant is dat dit museum, toen het gebouwd werd, een antwoord moest bieden op de armoedige situatie waarin de stad verkeerde. Ondanks de gigantische bouwkosten van ruim honderd miljoen Euro, is het door de architect Frank Gehry ontworpen museum vanaf de opening in 1997 een doorslaggevend succes dat jaarlijks horden bezoekers trekt. Zo brengt het museum veel geld in de gemeentekas van Bilbao. 

Bilbao was zeker de moeite waard en wellicht komen we hier nog een keer terug om meer van de stad te bekijken. Voor nu reizen we eerst door naar onze volgende overnachtingsplaats aan de Nord Spaanse Kust. 

Onze bedoeling voor vandaag en morgen was om lui aan het strand te gaan liggen in een van de vele badplaatsen die de Noord Spaanse kust rijk is. De zon scheen en de camperplaats die we uitgezocht hadden lag op slechts een dik uur rijden van Bilbao. De weekenddrukte zorgde er echter voor dat we genoodzaakt waren om verder te rijden dan gepland. Veel campings en camperplaatsen waren volledig vol. Uiteindelijk kwamen we rond het middaguur aan op een bijzondere camping in Llanes. Camping Entre Playas ligt op een klif, meteen aan de Cantabrische zee. Het uitzicht vanuit de camper was adembenemend. We hebben langs de kust gewandeld, gelezen, en gebarbecued. Een heerlijke rustige middag dus. Morgen rijden we verder richting Santiago de Compostela, maar onderweg nemen we nog een overnachtingsplek aan zee.

Omdat we geleerd hebben van gisteren, zijn we vandaag vroeg vertrokken in westelijke richting. Via Campercontact hebben we een camperplaats in het plaatsje Foz gevonden. Op weg naar deze plaats reden we over de autoweg die de kustlijn voor een groot del volgt. Het gebied wordt aan de ene kant geflankeerd door de Cantabrische zee en aan de andere kant door de toppen van de Picos de Europa (ook wel bekend als het Cantabrisch gebergte. De nabijheid van de bergen zorgt voor een rotsachtige kust die op een aantal plekken ver het binnenland in komt. De groene bergen en heuvels en het blauwe water doen denken aan de Noorse fjorden. Foz is gelegen aan een van die diepe inhammen. De Rio de Foz mondt bij het plaatsje uit in de zee en de laatste kilometers vormt de rivier en brede waterstroom die bij eb deels droog valt. De zeekant van het dorp kent steile rotswanden en diepe kliffen waar het water bij vloed vrij spel heeft.  Het gebied is uitermate geschikt om te wandelen. Je kunt een lange route langs de kust lopen, waar achter iedere hoek en nieuw spectaculair vergezicht wacht. Het Dorpje Foz zelf wordt vooral bezocht door Spaanse toeristen. Op de camperplaats waren wij met een andere verdwaalde Nederlander, Fransman of Italiaan, dan ook de uitzondering op de regel. Dit werd vooral duidelijk toen we een restaurant zochten. Naar goed Spaans gebruik wordt gegeten als de meeste Nederlanders al lang denken aan naar bed gaan. Desalniettemin vonden we een prima restaurant aan de kust waar we genoten van een authentieke Spaanse maaltijd van vis en vlees. Morgen wacht onze volgende etappen naar Santiago de Compostella.

De reis van de kust naar Santiago de Compostella voerde ons vanochtend dwars door de bergen. We staken de Picos de Europa over op weg naar Galicië. Santiago de Compostella is de hoofdstad van deze regio, maar dat is vel minder belangrijk dan de status als pelgrimsoord. De stad is het eindpunt van de Camino de Santiago. Een pelgrimstocht naar het graf van de heilige Jacobus. De geschiedenis van de stad gaat terug tot de 9e eeuw, toen het graf van de apostel Jakobus werd ontdekt op de plek waar nu de kathedraal staat. Historische feiten en overlevering lopen hier sterk door elkaar, maar dat deert de gelovigen niet die in drommen naar de stad toe komen. Santiago de Compostella is een belangrijk bedevaartsoord voor christenen uit heel Europa en zelfs daarbuiten. Pelgrims overbruggen wandelend een honderden kilometers lang pelgrims pad dat uiteindelijk uitkomt bij de kathedraal van Santiago de Compostella waar het graf van de heilige Jacobus is. De kathedraal is een adembenemend bouwwerk dat bezoekers trekt vanwege zijn prachtige architectuur en het heilige altaar waar het standbeeld van de apostel Jakobus wordt bewaard. Voor pelgrims betekent het plein voor de kathedraal, het Plaza del Obradoiro, het eindpunt van hun tocht. Als ze minstens de laatste honderd kilometer lopend (of 200 kilometer fietsend) afgelegd hebben, en daarnaast aantoonbaar voldoende andere  oorden op de route bezocht hebben, krijgen ze een oorkonde die bewijst dat ze de Camino volbracht hebben.  Zelfs als niet pelgrims werden wij gegrepen door de euforie van de mensen die dagen en misschien wel weken onderweg waren naar dit punt. Wij bezochten natuurlijk de kathedraal. De grote drukte zorgt ervoor dat je in een lange en vooral rumoerige rij van bezoekers door de kathedraal geleid wordt. Er blijft op die manier weinig over van het sacrale karakter van de kathedraal. Toch maakt het interieur van (vooral het hoofdaltaar van) de kerk indruk.

Vandaag hebben we Spanje verlaten en zijn we het noorden van Portugal ingereden. Ons doel voor de komende twee dagen is Porto aan de Portugese Noordwest kust.Porto is onmiskenbaar een stad met een hele specifieke charme en aantrekkingskracht. De prachtige bruggen over de Douro, het historische centrum en niet in de laatste plaats de Portwijn die hier vandaan komt, spreken allemaal erg tot de verbeelding. De stad is echter meer dan dit alleen. Ze heeft een rijke en roemruchte geschiedenis. Porto, ook wel bekend als Oporto, ontleent zijn naam aan de haven die hier duizenden jaren geleden werd gesticht door de Romeinen. De strategische ligging aan de monding van de rivier de Douro maakte Porto een belangrijk handelscentrum. Gedurende de middeleeuwen bloeide de stad eerst onder Moorse overheersing en later onder het bewind van de christelijke koningen. Een wandeling door de oude binnenstad is dan ook een wandeling door de geschiedenis. Smalle geplaveide straatjes slingeren langs kleurrijke huizen, historische kerken en gezellige pleinen. Een van de meest opvallende bezienswaardigheden is de imposante kathedraal van Porto, een mix van romaanse en gotische architectuur. Een ander hoogtepunt van Porto zijn de indrukwekkende bruggen die de stad verbinden. De meest iconische is de Dom Luís I-brug, mede ontworpen door Gustave Eiffel die ook de Eifeltoren in Parijs ontwierp. Deze dubbelbrug biedt een van de mooiste panorama’s van de stad.

Dat Porto echt een stad is die stedentrip waardig is, bleek op onze tweede dag. Met behulp van een van de wandelroutes van Time To Momo bezochten we de Ribeira wijk, met haar kleurige huisjes aan het water. Daarnaast bekeken we de eerder al genoemde kathedraal, en de Torre Dos Clérigos, de toren van de kerk die met kop en schouders boven de stad uitsteekt. Porto is geen stad voor mensen die slecht ter been zijn. De straten en steegjes zijn geplaveid met ongelijke stenen en vanaf de rivier de Douro, die Porto scheidt van het tegenover gelegen Villa Nova de Gaia, loopt vrijwel iedere weg steil omhoog. Onze wandeling van uiteindelijk meer dan veertien kilometer, was in dat opzicht dus best een uitdaging.  Natuurlijk zijn we ook in Vila Nova de Gaia geweest. 

Hoewel we natuurlijk ook vandaag een reisdoel hadden, ergens moet je immers slapen, is de reis naar dit doel toe misschien wel meer de moeite waard dan het doel zelf. Vanuit Porto zijn we vandaag landinwaarts naar het oosten gereden. We volgden daarbij de rivier de Douro door de adembenemende Douro Vallei. De vallei wordt gekenmerkt door een bijna oneindige hoeveelheid wijnterrassen die, ondersteund door stenen muurtjes, op steile berghellingen liggen. Het hele tafereel steekt fel af tegen de intens blauwe lucht. De muurtjes dienen voor meer dan alleen voor de decoratie. Ze beschermen de vruchtbare grond van de hellingen tegen erosie. De kenmerkende patronen die de muurtjes op de hellingen ‘tekenen’ hebben ervoor gezorgd dat de Douro vallei sinds 2001 op de UNESCO lijst van werelderfgoed staat.  Vanuit Porto namen we de kronkelige N222 richting Pinhão. Deze weg slingert ruim 27 kilometer lang door het dal en volgt zo de loop van de rivier. Onderweg kwamen we langs een aantal bekende wijnhuizen zoals Sandeman (die van de Sherry) en Ferreira. Achter iedere bocht vind je een Quinta (de Portugese wat de Fransen een chateau noemen). Soms zie je vooral de wijnterrassen, maar op een aantal plekken zagen we ook de weeldering gebouwde Quintas zelf. Het hele landschap, de wijn en de slingerende Douro maakten veel indruk.

Ook vandaag hebben we weer doorgebracht in de Douro Vallei. Ons eerste doel was Vila Nova de Foz Coa. Vanuit dit dorp bezochten we een museum met prehistorische rotstekeningen. Deze tekeningen dateren uit het late paleolithicum (de late steentijd) en zijn dus ongeveer veertigduizend jaar oud. Meestal worden dit soort tekeningen gevonden in grotten. Villa Nova is een van de weinige locatie ter wereld waar deze tekeningen in de open lucht gevonden werden. Los van de historische waarde, ligt het museumpark in een prachtig stuk natuur. We hadden de archeologische site zelf graag bezocht, maar per dag zijn er slechts twee begeleide excursies van maximaal 8 personen per keer. Wij waren te laat voor de eerste excursie en de twee excursie was te laat op de dag (en overigens ook al volgeboekt). Het museum zelf is echter meer dan de moeite waard. Met een online audioguide word je door de vijf grote tentoonstellingszalen geleid waar veel van de achtergrondinformatie digitaal en interactief vormgegeven is. Het museum beschikt over replica’s van de belangrijkste rotstekeningen, maar  er zijn ook originele exemplaren te zien.

Vanuit Vila Nova vervolgden wij onze reis verder naar het oosten. Onze overnachtingsplaats van vandaag ligt in Mirando do Douro. Dit stadje heeft een lange geschiedenis. Het werd eerste door de Romeinen en later door de Arabieren bezet. De ligging, dicht bij de Spaanse grens, gaf het dorp strategische waarde. De eerste koning van Portugal bouwde er dan ook een kasteel en een ommuurde vesting. Later, in de zestiende eeuw, kreeg het dorp de status van stad en werd de zetel van het bisdom Trás-os-Montes. Dit was een tijd van grote voorspoed, die echter ruw verstoord werd door de zeventiende-eeuwse onafhankelijkheidsoorlogen tegen Spanje. Later waren het de Franse invasies die voor ontberingen zorgden. Deze roerige periode zorgde ervoor dat de stad veel van haar betekenis verloor.

Vandaag de dag is Miranda de Douro en verslapen stadje met een grote basiliek, resten van een kasteel en een stadsmuur. Het was vanmiddag ruim vijfendertig graden, dus de wandeling van onze camping naar de stad was een hele uitdaging (in dit gebied bestaan vlakke wegen schijnbaar niet). We hebben een paar uur door de stad gedwaald, om daarna de barbecue nog maar eens aan te gooien bij de camper. Voor morgen hebben we een mooi vooruitzicht. De toch alweer goedkope camping (20 euro all-in) biedt voor vijf euro per persoon een uitgebreid ontbijt. Onze wekker gaat dus vroeg morgen. Eerst ontbijten we en dan rijden we verder richting Spanje.

Na ons bezoek aan Burgos gisteren, zijn we vanochtend vroeg vertrokken naar de Franse Zuidwestkust. We kozen voor een camperplaats direct aan zee in het plaatsje Angelet. Ondanks het feit dat we heel vroeg (rond 11 uur) bij de plaats aankwamen, was er geen plek. Klaarblijkelijk kun je deze plek vooruit, digitaal, reserveren. De vrije plekken op de camperplaats hebben dus weinig nut als de computer aangeeft dat die gedurende de dag weer bezet zullen zijn. Wij reserveren op onze camperreizen een beperkt aantal plekken. Vooral bij grotere steden of bezienswaardigheden en dan meestal ook nog op een camping. De afgelopen jaren hebben we eigenlijk altijd wel een plek gevonden op camperplaatsen. Dit begint echter te veranderen. Steeds vaker is reserveren wél nodig en dat betekent dat vrij rondreizen iets moeilijker wordt. De vraag rijst vervolgens hoe je dan kunt reserveren. Enig zoekwerk online leert dat er in Frankrijk, België, Duitsland, Italië, Spanje en Groot Brittannië een netwerk van camperplaatsen ligt die je via de app Camping Car Park kunt reserveren. Info vind je op https://www.campercarpark.com). Je betaalt eenmalig vijf euro voor een kaart, die levenslang geldig is. Hier kun je tegoed op zetten. Daarnaast betaal je jaarlijks een soort contributie en een annuleringsverzekering (beiden 14 euro). Met de app die bij de kaart hoort kun je vervolgens alle aangesloten camperplekken in een bepaald gebied zien. Je ziet tevens hoeveel plekken er op enig moment nog beschikbaar zijn. Je kunt dus op de dag zelf nog een plek boeken. Heb je dit al eerder gedaan en maak je onderweg een andere keuze, dan kun je ook weer annuleren (al hebben we dat nog niet geprobeerd). Dit geeft dus weer enige vrijheid. 

Vanuit Beaumont zijn we vandaag naar het noordoosten gereden. Ons doel was Montbazon, waar we vandaag en morgen een laatste echte stop maken. Onze volgende etappes voelen dan straks echt als de reis naar huis. Om goed uitgerust aan deze laatste dagen te beginnen, pauzeren we op camping La Vallée de L’Indre. Het plan is om vooral te genieten van de camping en de omgeving. 15 augustus in Frankrijk een nationale feestdag . Op Maria Hemelvaart zijn niet alleen winkels en toeristische hotspots, maar zelfs veel restaurants gesloten. Montbazon is al een klein en niet echt tot de verbeelding sprekend dorpje, maar als dan ook nog alles gesloten is lijkt het echt uitgestorven. We hebben vanmiddag een trail van een dikke twaalf kilometer in de omgeving gelopen. Naast het natuurschoon, zagen we in ieder geval ook de oude burcht van Montbazon,  het immense fort dat hoog uittorent boven de stad. De indrukwekkende donjon, de grote toren, is de oudste van Frankrijk. De basis voor deze toren (en dus ook voor het fort) werd al gelegd in de tiende eeuw. De toren stond op een strategische plek waarvandaan men een goed uitzicht had over de vallei en de rivier de Indre. In de daaropvolgende vijf eeuwen ontstond er rondom de toren een zich steeds verder uitbreidend fort. Toen de plek van het fort zijn strategische ligging verloor, besloot men het fort deels te vernietigen. Vanaf de twintigste eeuw werden er echter steeds meer delen gerenoveerd, waardoor het fort nu weer iets van de oude allure terug heeft. 

Wat Tours voor ons we interessant maakt, is het feit dat het een van de tussenpunten is op de Camino de Santiago. Na ons bezoek aan Santiago de Compostella heeft dit onderwerp wel onze belangstelling. De eerste plek die we dan ook bezochten was de Kathedraal van de stad. Dit is niet alleen het geestelijk middelpunt van Tours, maar ook hét verzamelpunt voor de wandelende pelgrims. 

De kathedraal die er nu staat, vindt zijn oorsprong al in de vierde eeuw, maar Rampspoed in de vorm van brand, storm en oorlog hebben door de eeuwen heen voor voortdurende verbouwingen gezorgd. Zo maakte een oude Romaanse kerk plaats voor een Gotische variant die uiteindelijk in de zestiende eeuw pas voltooid werd. Op het plein voor de kathedraal ontmoetten we een strompelende Belgische pelgrim. We raakten in gesprek en hij vertelde dat hij bezig was aan zijn achtste tocht naar Santiago de Compostella. Trots liet hij het vergeelde boekje zien met de verschillende stempels van de verschillende jaren dat hij de tocht volbracht had. Dit jaar zat het hem echter niet mee. Hij had net drie weken in het ziekenhuis in Tours gelegen met een ontsteking aan zijn voet. Dit allemaal overigens niet op de heenweg, maar op de terugweg vanuit Santiago!!! Een dag later zou hij opgehaald worden door een vriend die hem terug zou brengen naar België. De vorige nacht had hij, berooid door de kosten voor zijn behandeling in het ziekenhuis, slapend doorgebracht in het portiek van de kathedraal. Een Nederlands stel had net gezorgd voor wat te eten en te drinken, en wij droegen bij aan  de kosten voor een fatsoenlijke overnachting. Of het hele verhaal uiteindelijk klopte, zullen we nooit weten. De heroïek van de tocht, het pelgrimsboekje en het verweerde uiterlijk van de Belg, maakten in ieder geval indruk!

Het Loiredal is rijk aan kastelen en in een eerdere vakantie hebben we al een aantal van die kastelen bezocht. Voor vandaag stond eigenlijk net kasteel van Chenonceau op ons programma, maar al snel bleek dat we daar alleen laat in de middag nog naar binnen konden. We ruilden dit kasteel dus in voor een ander exemplaar op onze Route: het koninklijk kasteel van Blois, vlak bij Orleans. Hoewel de oorsprong van dit kasteel dertiende eeuws is, springen de in de vijftiende eeuw door koning Lodewijk de twaalfde aangebrachte veranderingen het meest in het oog. Deze veranderingen, waaronder de grote wenteltrap aan de geven op de binnenplaats, geven het kasteel zijn typische renaissance uitstraling. We bezochten het kasteel met een op AR gebaseerde rondleiding, waarbij op een tablet projecties in de ruimte getoond werden die de manier van wonen en werken in het kasteel verlevendigden. Het kasteel is, zeker vergeleken met Chenonceau, niet heel groot, maar de pracht en praal van weleer was er nog goed zichtbaar. Blois zelf is een alleraardigst stadje. We brachten er nu niet zoveel tijd door, omdat we graag door wilden naar onze overnachtingsplek van vandaag. We zullen hier echter zeker nog eens terugkomen.