Vandaag zijn we van Rostock ruim 325 kilometer zuidelijk gereden naar het kleine plaatsje Wildeshausen. Dit plaatsje ligt vrijwel meteen aan het gelijknamige natuurpark Wildeshauser Geest. Dit uitgebreide natuurgebied beslaat ongeveer 1350 vierkante kilometer en bestaat uit bossen, heidevelden, moerassen en zandduinen. De naam ‘Geest’ verwijst naar de zandige en onvruchtbare grond die dit gebied kenmerkt. Dit landschap is gevormd tijdens de ijstijden en bevat veel archeologische vindplaatsen zoals hunebedden en grafvelden uit de prehistorie.

Wij hebben vandaag en heerlijke fietstocht in de omgeving gemaakt en genoten van het heerlijke weer en de prachtige natuur. We hadden veel langer kunnen fietsen, maar de sauna naast de camperplaats was té verleidelijk. Na het eten zijn we dar dus naartoe gegaan en hebben we een avondje helemaal niets gedaan (behalve relaxen dan natuurlijk. Morgen doen we de laatste Hanzestad op onze reis aan. We reizen verder zuidelijk naar Münster. 

Hoofddoel van ons bezoek aan deze stad in het voormalige Oost-Duitsland was het kasteel van Schwerin, gelegen op een eiland in het Schwerinermeer. De eerste vermelding van een fort op de locatie waar nu het kasteel ligt, dateert uit 973, toen het nog niet meer dan een Slavische versterking was. In de daaropvolgende periode, maar vooral in de 14e eeuw werd de nederzetting een kasteel dat in de 16e eeuw grondig verbouwd werd in de stijl van de Venetiaanse en Nederlandse renaissance. Het kasteel zoals we dat nu kennen, werd grotendeels herbouwd tussen 1845 en 1857. Tegenwoordig dient het onder andere als zetel van het parlement van Mecklenburg-Voor-Pommeren en zijn de tweede en derde verdieping óók toegankelijk voor toeristen.  

Wij parkeerden onze camper op een camperplek op een grote parkeerplaats aan het uiteinde van de kasteel tuinen. Achteraf bleek dit een kostbare aangelegenheid te zijn. Voor krap 4 uur moesten we met de camper 20 euro aftikken. Dit heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat er hier voor acht campers stroompunten zijn en mensen hier dus ook overnachten. Voordeel van deze parkeerplek is dat je via de lanen in de kasteeltuinen zo naar de ingang wandelt. Die tuinen zijn nu, midden in de herfst, overigens prachtig van kleur. Het kasteel zelf is een bezoek meer dan waard. Met een goed werkende audioguide krijg je een goed beeld van de grandeur van de hertogen van Mecklenburg. De vele kleine en grotere vertrekken zijn rijkelijk gedecoreerd en met name de troonzaal doet vermoeden dat de bewoners zich als veel meer dan zomaar hertogen zagen.

Waar we normaal vaak kiezen voor een wandeling met een online audioguide, kozen we in Lübeck voor een rondleiding door een gids. In een wandeling van ruim 2 uur kregen we een goed beeld van de geschiedenis van de stad en haar inwoners. 

De oorsprong van de stad lag eigenlijk een paar kilometer naar het westen. In de vroege tiende eeuw en daarvoor, was het niet meer dan een nederzetting die op z'n tijd bij hoogwater onder liep. De inwoners zochten met enige regelmaat een heenkomen op andere stukken land, maar losten daarmee het probleem niet op. In 1143 sticht Heinrich der Löwe de stad opnieuw op een eiland tussen de rivieren de Trave en de Waenitz. De Trave stroomt door de stad en mondt uit in de Oostzee bij het stadsdeel Travemünde, terwijl de Wakenitz Lübeck scheidt van het Lauenburgische merengebied. Het hele stadsgebied van de oude stad omvat niet meer dan 2 vierkante kilometer en was oorspronkelijk bedacht voor 5000 inwoners. Die inwoners woonden er echter nog niet. Ze werden gelokt met bijvoorbeeld een vrijstelling van belasting. Dat werkte, want de stad groeide al snel uit naar 25000 inwoners (nog steeds op 2 vierkante kilometer) en was na Keulen (50.000 inwoners) op dan moment de tweede stad van wat wij nu kennen als Duitsland. In 1226 werd de stad een vrije Rijksstad binnen het Heilige Romeinse Rijk.  Opmerkelijk is hoe Lübeck erin slaagde om op het kleine opperval zoveel mensen te huisvesten. Zoals te doen gebruikelijk in die tijd verbouwden mensen achter hun huizen eigen groenten en hielden ze dieren. Uitbreiden buiten de stadspoorten wilde de stad niet. Men koos er dus voor om alle landbouwactiviteiten en veeteelt van achter de huizen te verplaatsen naar een plek buiten de stadspoorten. De vrijgekomen ruimte achter de huizen werd bebouwd met kleine huisjes en met kleine steegjes verbonden met de doorgaande wegen. De hofjes die zo ontstonden, hebben de tand des tijds doorstaan en geven een mooi beeld van deze bijzondere manier van interne expansie. 

Het contrast kon misschien niet groter. Na een middag in de shops van Hamburg en en snelle maaltijd, vertrokken we om 19.00 met een locale gids voor een rondleiding over de Reeperbahn, een lange straat in de wijl Sankt Pauli. In de 17e en 18e eeuw was de Reeperbahn een plek waar touwslagers (in het Duits Reepschlägern) hun werk deden. Hier ontleent de straat ook haar naam aan. Touwslagers vervaardigden de trossen van de zeeschepen die in de haven van Hamburg aanlegden, maar de link met die haven ging verder dan alleen die touwen. De zeemannen die de schepen bevolkten en die vaak maanden op zee waren, hadden aan land behoefte aan vertier en hier hoorden veel alcohol en vrouwen bij. De Reeperbahn en de aanpalende steegjes ontwikkelden zich al vroeg tot gebied voor allerlei vertier en dat is ook nu nog het geval. De meeste mensen zullen de Reeperbahn vooral kennen als het Red Light District van Hamburg. Daarnaast is de straat en de buurt eromheen echter óók een plek waar musicals, theatervoorstellingen en cabaret thuis zijn. De vele kroegen en clubs boden en bieden live muziek en drank is letterlijk overal aanwezig (zowel op straat als in de kroegen, theaters en bordelen). 

Een opmerkelijk verschijnsel op de Reeperbahn is de Herbertstrasse. Op een belangrijk deel van de Reeperbahn is prostitutie namelijk vanaf 20.00 tot 6.00 heel openlijk aanwezig. De Herbertstrasse is echter aan het zicht onttrokken en verboden voor vrouwen. Hier bevindt zich de raamprostitutie. De meer luxe variant van de straatprostitutie. De straat is met schotten afgezet en mannen lopen er vaak ietwat schuchter kijkend naar binnen. Eenmaal aan de andere kant aangekomen worden ze door de vrouwen actief aangesproken om zo verleid te worden hun geld achter te laten. Omdat het vandaag maandag was, waren slechts weinig ramen bezet en waren ook veel van de clubs gesloten. Je krijgt echter en goede indruk van de drukte die hier in het weekend moet heersen. Al met al is de Reeperbahn een straat die zorgt voor 2 kilometer vertier van iedere soort, maar die nou ook weer niet de indruk achter laat die je uit de verhalen verwacht. Morgen reizen we verder naar Lübeck, de bakermat van het Hanzeverbond!

Hamburg, officieel bekend als de Freie und Hansestadt Hamburg, heeft een rijke en fascinerende geschiedenis die teruggaat tot de 9e eeuw, tot 825 om meer precies te zijn. Aanvankelijk hete de vesting Hammaburg en was het een klein kasteel aan de noordoostgrens van het Karolingische rijk. In de middeleeuwen groeide Hamburg uit tot een belangrijk handelscentrum dankzij zijn strategische ligging aan de rivier de Elbe. De stad ging, net als Bremen en Buxtehude, deel uitmaken van het Hanzeverbond. De stad kende een tijd van grote economische groei die in de negentiende eeuw een vervolg kreeg door een snelle industrialisatie. Waar de rijke geschiedenis van steden op andere plekken nogal eens verloren is gegaan, kent Hamburg zowel middeleeuwse als achttiende en negentiende eeuwse als hedendaagse elementen die een fascinerend beeld bieden van het Hamburg van toen en het Hamburg van nu. Ook de geallieerde bombardementen in 1943 (oparation Gomorra) die de stad zwaar beschadigden en het leven aan meer dan dertig duizend mensen kostten, hebben de stad aan de Elbe niet klein gekregen. De stad herdenkt haar verleden door bijvoorbeeld de Sankt Nicolai Kirche, die zwaar beschadigd werd tijdens het bombardement, niet te herbouwen, maar als waarschuwing tegen oorlogsgeweld als ruïne in stand te houden. Daarnaast staat ze echter ook midden in het heden. Een wandeling die we door het Speicher District maakten toonde dit aan. De oude pakhuizen zijn gerenoveerd en vormen nu een trendy plek voor bedrijven. In het verlengde van de pakhuizen verrijst de Elbphilharmonie, een futuristische concertzaal compleet met uitkijk platform, luxe appartementen en een hotel. Vanaf het platform hadden we een moi uitzicht over het enorme havengebied van de stad. De haven van Hamburg is na Rotterdam en Antwerpen de derde haven van Europa!

Op onze eerste dag in Hamburg hebben we ruim 15 kilometer gelopen, rondgereden met een hop on hop off bus, genoten van prachtige gebouwen en de ruige uitstraling van het havengebied. Morgen gaan we voor cultuur met een grote C en meer platvloers amusement. maar daarover morgen meer! Moin, moin :)

Wij kozen vandaag voor een wandeling door Hanzestad Bremen met onze inmiddels welbekende IZI app. de wandeling voerde door het oude centrum van de stad en bracht ons onder andere naar de oude Dom van Bremen. Dit godshuis dateert uit de vroege middeleeuwen en hoewel het in de loop van de eeuwen meermaals opgeknapt moest worden, heft het nog niets van zijn statige karakter verloren. Een bijzondere wijk in de binnenstad is Schnoor. Het is een van de oudste en meest charmante delen van de stad en staat bekend om zijn smalle straatjes en historische huizen die dateren uit de 15e en 16e eeuw. Hier krijg je nog een goed idee van het leven in de middeleeuwen. Niet ver van Schnoor staat het beeld van de stadsmuzikanten van Bremen. Het is en beeld van vier dieren (een ezel, een hond een kat en een haan) die klaarblijkelijk nutteloos waren geworden voor hun bazen. De dieren besluiten hun meesters te verlaten en naar Bremen te gaan om stadsmuzikanten te worden. Het sprookje van (alweer) de gebroeders Grimm verhaalt van avonturen met rovers en angstaanjagende wezens. Hoewel de dieren in het sprookje nooit in Bremen aankomen, symboliseert het de kracht van samenwerking en het vinden van een nieuwe kans, zelfs als je nutteloos bent geworden. Inmiddels is het sprookje van de stadsmuzikanten zo met de stad Bremen verweven dat het standbeeld alleen al toeristen vanuit alle windstreken trekt. 

Hameln is natuurlijk vooral bekend om zijn legende van de Rattenvanger. Het verhaal van de rattenvanger  is een oude sage die zich afspeelt in de middeleeuwen. Volgens de legende werd de stad in 1284 geteisterd door een rattenplaag. Een mysterieuze man, de rattenvanger, bood aan om de stad van haar plaag te verlossen tegen een flinke beloning. Met zijn magische fluit lokte hij de ratten naar de rivier de Wezer, war ze allemaal verdronken. Toen de stad echter weigerde hem te betalen, keerde de rattenvanger terug en speelde opnieuw op zijn fluit. Dit keer lokte hij 13 kinderen weg die nooit meer gezien werden. De gebroeders Grimm maakten van de Rattenvanger een sprookje, waardoor de sage wereldberoemd werd. 

Een meer plausibele verklaring voor de verdwijning van de 'kinderen' is migratie. In de 11e eeuw migreerden veel mensen uit het huidige midden en noord Duitsland naar wat mij nu als Tsjechië kennen. De mensen die in een stad woonden werden vaak als 'kinderen van de stad' gezien, wat kan verklaren dat er plotseling 130 'kinderen' weg waren. Anderen verklaren de verdwijning door te wijzen op de kinderkruistocht die in dezelfde periode plaatsvond (Thea Beckman schreef er nog een boek over: Kruistocht in spijkerbroek). Een laatste en zeker ook niet onwaarschijnlijke verklaring is een ziekte als de pest die in die tijd ook veel kinderlevens eiste. 

Hameln is een charmante kleine stad die de sfeer van de middeleeuwen ademt. Het stadsmuseum hebben we niet bezocht, maar het is volgens ons wel de moeite waard. Wij reizen morgen verder naar onze eerste Hanzestad van deze trip: Bremen.